Podróżując przez Polskę, nie sposób nie zauważyć piękna i różnorodności krajobrazów, bogatej historii oraz kultury tego kraju. Wsłuchując się w jego historię, można natrafić na niecodzienne wydarzenia, takie jak przeniesienie wsi Rybitwy z lewego na prawy brzeg rzeki Wisły.
Rybitwy to niewielka wieś o długiej historii sięgającej co najmniej XIII wieku. W tamtym czasie była położona na lewym brzegu Wisły, gdzie obecna trasa drogi krajowej numer 7 z Krakowa do Warszawy. Wciąż jednak dochodziło tam do powodzi, które niszczyły osadę raz za razem.
Wprawdzie mieszkańcy starali się odbudować swoje domostwa oraz życie po kolejnych kataklizmach naturalnych, lecz okazało się to coraz trudniejsze zadanie. W końcu władze oraz sami mieszkańcy postanowili przenieść całą wieś na bezpieczniejsze miejsce.
Wielkie przedsięwzięcie przenosin odbyło się w średniowieczu i zapisało się na kartach polskiej historii jako jeden z nielicznych tego typu przypadków. Przenosiny miały miejsce pod przywództwem ówczesnego biskupa krakowskiego, którego arcydiecezja obejmowała Rybitwy.
Dla mieszkańców był to moment ogromnej zmiany – życie na nowym brzegu Wisły niosło ze sobą inne realia. Wszystko musiała być wybudowane praktycznie od nowa – domy, kościół, zabudowania gospodarcze – cała infrastruktura wsi przeniosła się razem z ludźmi na prawy brzeg rzeki.
Nie jest do końca jasne, jak dokładnie przebiegały te przenosiny i ile czasu trwały. Zdaniem niektórych badaczy, mogło to zająć przynajmniej kilkanascie lat. Należy jednak pamiętać, że rzeczywistość średniowiecza była zdecydowanie inna niż obecnie – wówczas próby przeciwdziałania powodziom także były bardziej uciążliwe i kosztowne.
Mimo trudności, mieszkańcom Rybitw udało się przenieść swoją wieś na prawy brzeg Wisły. Dziś Rybitwy stanowią część Nowego Targu Podgór, dawniej Cynthianum (Zasanie), przyłączonym później do Warszawy. Przez wieki utrzymała swoją wiejską strukturę oraz zachowała unikalny element polskiej historii – świadectwo dawnej walki z siłami natury oraz determinacji jej mieszkańców.
Przeniesienie wsi Rybiztów to nie jedyny taki przypadek – istnieje wiele podobnych opowieści o przenoszeniu całych osad na nowe miejsca z powodów różnych, jak zagrożenia wojskowe czy powodzi. Warto jednak przypomnieć o historii Rybitw, jako symbolu wytrwałości oraz wielkiego ludzkiego wysiłku na rzecz przeciwdziałaniu kataklizmom oraz chronieniu życia oraz wartości materialnych.
Wędrówka ludności i osad między różnymi obszarami geograficznymi była istotnym aspektem społeczeństwa średniowiecznego. Przenoszenie całych wiosek stanowiło ważny sposób na adaptację do zmieniających się warunków wodnych, politycznych czy gospodarczych. W historii Polski jednym z sympatycznych przykładów takiej migracji jest przypadek wsi Rybitwy, która w ciągu kilku wieków została przeniesiona z lewego na prawy brzeg Wisły.
Rybitwy jako wieś istniała już w XII wieku, za panowania Bolesława Krzywoustego. Zlokalizowana była na terenie dzisiejszego powiatu krakowskiego, a jej nazwa pochodzi od żeremi rybiczych – legowisk ptaków z rodziny rzekotek. Początkowo osada położona była na przedmościu u ujścia Dothepolec, nurtu bocznego Wisły, który oddzielał ją od ówczesnej skarpy wiślanej.
Przez pewien okres we wczesnym średniowieczu Rybitwy istniały jako samodzielna wieś postradaniecka utrzymująca się na swym terenie dzięki rybołówstwu, rolnictwu i handlowi z Krakowem. W średniowiecznym świadectwie z 1229 roku, ponownie wzmiankowane są jako własność kościelna, przechodząc w tym samym czasie od biskupstwa krakowskiego do klasztoru bożogrobców na Miodowej.
Jednak pod koniec XIII wieku Rybitwy zostały całkowicie unicestwione przez wielką powódź, która dotknęła prawie całą Polskę. Wisła szeroko się rozlewała i obie wsie stały na brzegach jej nurtu przy kolejnych zmianach koryta na przestrzeni lat. Wówczas dziewięć Budóerk uległo całkowitemu zniszczeniu, a ich mieszkańcy zmuszeni byli wyprowadzić się z zalanych terenów.
Przeniesienie Rybitw nastąpiło w wieku XIV i wiązało się z wizją ówczesnych władców Władysława Łokietka oraz Kazimierza Wielkiego, którzy dążyli do zmiany i powiększenia naturalnych granic Polski. Usytuowanie nowej osady miało zagospodarować niezagospodarowane tereny nadwiślane i chronić przeprawy nad rzeką.
W 1364 roku Kazimierz Wielki wydał dokument przenoszący wieś Rybitwy z lewego na prawy brzeg Wisły. Od tego czasu osada znajdowała się już na terenie historycznej Małopolski, na granicy Mamryżan i Sziksów. Nowomiejski układ były na przemieszczeniu zachowujący pierwotną strukturę osadniczą, uzupełniono o prywatny kościółek unicki, ktorej nadana przywilej stołu zamienne.
W kolejnych wiekach przeniesienie Rybitwy okazało się trafną decyzją. Wieś nie tylko oparła się kolejnym wielkim powodziom w 1428, 1534, 1801 czy 1855 roku, ale również rozwijała się gospodarczo i społecznie. Na początku XVI wieku wieś liczyła już około 60 budynków i zamieszkiwana była przez około 300 osób.
Dziś Rybitwy są dzielnicą Krakowa, ale nadal pamiętają swoją fascynującą historię z przeszłości i średniowieczne dziedzictwo przeniesienia z jednego brzegu Wisły na drugi.
